ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΙΕΡΟΘΕΟΥ ΒΛΑΧΟΥ

ΜΙΚΡΑ ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

1. Πνευματικός άνθρωπος είναι εκείνος που μετέχει των ενεργειών του Παναγίου Πνεύματος, εκείνος που είναι ναός του Αγίου Πνεύματος. Ο κατ’ εξοχήν φορεύς της Ορθοδόξου Πνευματικότητος είναι ο άγιος ο οποίος αποκαλύπτεται με τη διδαχή και τα λείψανά του. Ο μη πνευματικός λέγεται ψυχικός και σαρκικός άνθρωπος.
2. Η Ορθόδοξη Πνευματικότητα διαφέρει σαφώς από «πνευματικότητες» δυτικού και ανατολικού τύπου. Η διαφορά στο δόγμα δείχνει και τη διαφορά στο ήθος. Η ουσία της Ορθοδόξου Πνευματικότητος βρίσκεται στο ότι είναι θεραπευτική , θεραπεύει την ασθένεια του ανθρώπου , τον καθιστά πρόσωπο . Αυτό που θεραπεύεται πρωτίστως είναι η καρδιά , που είναι το κέντρο της υπάρξεως του ανθρώπου . H Ορθόδοξη Εκκλησία λέγεται νοσοκομείο , ιατρείο της ψυχής γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο .
3. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία όμως δεν τονίζεται μόνον η αναγκαιότητα της θεραπείας , αλλά συγχρόνως διαγράφεται και ο τρόπος με τον οποίο επιτυγχάνεται .Επειδή ο άνθρωπος έχει ακάθαρτο νου και ακάθαρτη καρδιά πρέπει να περάσει επιτυχώς από τα τρία στάδια της πνευματικής ζωής , ήτοι την κάθαρση της καρδιάς , τον φωτισμό του νου και τη θέωση .
4. Εκτός από αυτή τη διαίρεση υπάρχει και μία άλλη , ήτοι πράξη και θεωρία . Δεν πρόκειται για διαφορετική κατάσταση , αλλά για την ίδια , αφού πράξη είναι η κάθαρση , η μετάνοια και όλα εκείνα που την συγκροτούν , ενώ θεωρία είναι ο φωτισμός του νου και η θέωση .
5. Η θεραπεία του ανθρώπου , γίνεται με τα μυστήρια της εκκλησίας και την ασκητική ζωή . Η άσκηση προηγείται των μυστηρίων και μετά από αυτά ακολουθεί και πάλι η ασκητική ζωή . Η διάσπαση του συνδέσμου μυστηρίων και ασκήσεως οδηγεί ή σε μια επίπλαστη εξωτερική ηθικολογία ή στην πλήρη εκκοσμίκευση .
6. Στην Ορθόδοξη Πνευματικότητα δεν υπάρχει διάσταση και διάσπαση μεταξύ νηπτικής και κοινωνικής θεολογίας , ούτε χωρίζονται οι άγιοι Πατέρες στεγανά σε νηπτικούς και κοινωνικούς . Η σωστή κοινωνικότητα είναι συνέπεια της νηπτικότητος και η νήψη είναι η υπόσταση της πραγματικής κοινωνικότητος . Η θεραπεία της ψυχής από τους λογισμούς , τα πάθη , την τυραννία του θανάτου , κάνουν τον άνθρωπο κοινωνικά και ψυχολογικά ισορροπημένο . Μετον τρόπο αυτόν λύνονται και όλα τα κοινωνικά , πολιτικά , οικολογικά και οικογενειακά προβλήματα .
7. Στην Ορθόδοξη παράδοση δεν υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ μοναχών και εγγάμων , ούτε η κάθε τάξη έχει διαφορετικές υποχρεώσεις . Όλοι μπορούν και πρέπει να τηρούν τις εντολές του Χριστού στη ζωή τους . Απλώς διαφέρει ο χώρος ασκήσεως και ο βαθμός , ενώ ο σκοπός είναι ο ίδιος . Όλοι καλούμαστε να πορευθούμε απ’ το κατ’ εικόνα στο καθ’ ομοίωση .
8. Η Ορθόδοξη Πνευματικότητα είναι Χριστοκεντρική , γιατί στο Χριστό έγινε η υποστατική ένωση της θείας και της ανθρώπινης φύσεως , ατρέπτως , ασυγχύτως , αχωρίστως και αδιαιρέτως . Γι’ αυτό ο Χριστός είναι το μοναδικό φάρμακο για τη σωτηρία και τη θεραπεία του ανθρώπου . Επειδή όμως ο Χριστός δεν μπορεί να θεωρηθεί έξω από τα άλλα πρόσωπα της Αγίας Τριάδας και έξω από την εκκλησία , που είναι το σώμα του , γι’ αυτό η Ορθόδοξη Πνευματικότητα είναι ταυτόχρονα τριαδοκεντρική και εκκλησιοκεντρική .